پاویون نقاره خانه

صدای طبل و شیپور و تماشای از راه دور سردستۀ کرنانوازها که کرنا را به طرف گنبد حضرت رضا به عنوان سلام می گیرد و می دمد: « سلطان دنیا و عقبی علی بن موسی الرضا » هرکدام از ما قصه و خازطره‌ای از آوای نقاره‌ها در حرم داریم.

از آن لحظه‌ها که چادر گل‌دار مادر را محکم گرفته بودیم تا میان ازدحام زائرها، گم نشویم. آن‌جا خیره می‌شدیم، به موسیقی غریبی که کبوترها را از بلندای نقاره خانه به سمت گنبد طلایی حضرت می‌پراند.

گاهی حوالی طلوع، یا گرگ و میش غروب، به وقت ولادت یا جشن عید فطر و قربان؛ یا همگام با قدم‌های بهار در پیشواز نوروز، دیده‌ایم و شنیده‌ایم عرض ارادت 7 خادمی را که بر ایوان نقاره خانه می‌ایستند و با سازهای غریبشان با غریب‌الغربا گفتگو می‌کنند.

آنچه مسلم است نواختن طبل ها و شیپورهای نقاره خانه بارگاه امام رضا باشادی و جشن و حاجت روایی خیل شفاخواهان این آستان پیوند خورده است.

برخی سرآغاز قصه نقاره زنی در حرم حضرت رضا را مربوط به دوران صفوی و جلوس شاه اسماعیل صفوی می‌دانند. روشی برای اعلام اذان و فرصت مردم برای آماده‌شدن و رسیدن به اقامه نماز. ازقرار در روزگاران پیشین ، استفاده از شیپور و نقاره در دربار شاهان معمول بوده است. هر بامداد و شبانگاه ، در کاخ ها و اقامتگاه‌های حاکمان و امیران در شهرها و بیابان ها نقاره مى زدند و مردمان را احضار و یا مرخص مى کردند. طبل نواختن و شیپور زدن، نشان حاکمیت و اقتدار شاهان به شمار می‌رفت.

برخی تاریخ نگاران معتقدند از آن جا که امام رضا (ع) عنوان ولایتعهدى داشته و ایشان را سلطان مى‌خوانده اند ، نواختن نقاره در بارگاه ایشان مرسوم شده است.شاید زمانى براى پاسدارى از حرم مطهر و مشهد، لشکریانى حاضر بوده اند که براى اعلام آمادگى آ‌ن‌ها نیاز به نواختن نقاره بوده ، و سپس این رسم به سان یک سنّت ، ماندگار شده است.

آغاز این رسم دیرین و شیرین هرقصه‌ای که دارد، نقاره زدن و شیپور نواختن ، براى احترام و بزرگداشت بارگاه امام رضا (ع) است و هرکدام از ما حکایت خودمان را از این آوای آشنا داریم.  وقتی کرنای سرنواز چنین می‌نوازد: « یا امام غریب! یا امام رضا!» و پس نوازان پاسخ می‌دهند : « ای دادرس درماندگان!»

ایستگاه نقاره‌خانه، فضایی است برگرفته از معماری حرم مطهر رضوی که با قرارگیری مخاطب در آن  صدای جاری در صحن و سرای حرم پخش می شود.