به گزارش ستاد رسانهای جشنواره بین‌المللی هنرهای شهری مشهد، اولین تور بازدید میدانی هنرمندان بخش آذینهای نوروزی از سطح شهر با هدف کیفیت‌بخشی به آثار جشنواره، توانمندسازی هنرمندان و تبیین موضوعات آذین‌بندی برگزار شد.
در این تور بازدید که با حضور هنرمندان داوطلب و استادان مجرب برگزار شده بود، افراد حاضر از فضاهای مختلف شهری بازدید و ظرفیت‌های شهری برای طراحی و اجرای المان‌های مفهومی را بررسی کردند. همچنین آموزش‌های لازم درباره بخش آذین‌بندی جشنواره نیز از سوی استادان این حوزه ارائه شد.
فضای شهرِ تعاملی در نوروز ۱۴۰۱
در ابتدای این تور بازدید میدانی، بهزاد چوپانکاره، رئیس اداره هنری سازمان اجتماعی و فرهنگی شهرداری مشهد در نشست معرفی جشنواره هنرهای بین‌المللی شهرداری مشهد گفت: جشنواره هنرهای شهری مشهد در دو بخش نوروزگان و بین‌الملل اجرا می‌شود. جشنواره امسال شکل متفاوتی دارد، زیرا ما فرایند جشنواره را در بخش یادمان‌ها بین‌المللی تعریف کرده‌ایم. البته در سال‌های بعد برای سایر بخش‌ها هم این موضوع رقم خواهد خورد و گام‌به‌گام به سمت بین‌المللی‌شدن همه بخش‌ها پیش خواهیم رفت.
این مسئول شهری افزود: امسال نگاه مجموعه مدیریت شهری برای بخش نوروزگان این است که فضای شهر شکل تعاملی‌تری به خود بگیرد و باتوجه‌به تزریق بیش از ۷۰ درصدی واکسن کرونا به‌وسیله شهروندان مشهدی، امسال نوروز متفاوتی نسبت به دو سال قبل خواهیم داشت. به این ترتیب، آثار هم باید به‌گونه‌ای طراحی شود که شهروندان با طرح‌ها و المان‌ها ارتباط برقرار کنند.
چوپانکاره در ادامه به اهیمت بخش آذین‌بندی در جشنواره نوروزگان اشاره کرد و افزود: این بخش از جشنواره برای ما بسیار مهم است، زیرا اجرای باکیفیت طرحهای این بخش می‌تواند سیما و منظر شهری را از لحاظ زیبایی بهبود ببخشد.
رئیس اداره هنری سازمان اجتماعی و فرهنگی شهرداری مشهد درباره ظرفیت‌های شهر مشهد برای اجرای آذین‌بندی‌ها گفت: همه فضاهای شهری شامل آسفالت خیابان، پل‌ها و دیوارها و حتی اتوبوس‌ها می‌توانند برای اجرای آذین‌بندی در نظر گرفته شوند. ترجیح هم بر این است که از رنگ‌ها و طرحهای شاد استفاده شود تا برای ایجاد نشاط در جامعه مؤثر باشد.
بهزاد چوپانکاره ادامه داد: امسال ما میلاد حضرت مهدی(عج) را در آستانه بهار و همچنین شروع ماه مبارک رمضان را در نیمه فرودین داریم که هم‌زمانی بهار طبیعت و بهار قرآن است. هنرمندان گرامی باید در طراحی آذین‌بندی‌ها این هم‌زمانی را مدنظر داشته باشند.
وی در پایان تصریح کرد: دو نکته زیبابودن و خطرناک‌نبودن باید در طراحی‌ها لحاظ شود. همچنین بهتر است به تفاوت فضاها و محله‌ها در طرح‌ها توجه شود. نکته پایانی هم که باید به آن اشاره کنم، استفاده از ظرفیت‌های مذهبی، تاریخی و هویتی شهر است که می‌تواند از تکنیک‌های طراحی باشد.
شرط موفقیت اثر این است که شایسته تحسین باشد
در ادامه برگزاری کارگاه خلق اثر، هنرمندان حاضر از معابر و فضاهای شهری بازدید کردند. میدان آزادی اولین ایستگاه هنرمندان داوطلب جشنواره بین‌المللی هنرهای شهری مشهد بود. بعد از بررسی ظرفیت‌ها و نازیبایی‌های این میدان و فضای اطراف آن، اولین کارگاه آموزشی هنرمندان با حضور مهدی معطلی، کارشناس‌مسئول امور تجسمی اداره هنری سازمان اجتماعی‌فرهنگی شهرداری مشهد، برگزار شد.
معطلی درباره نکات مهم در طراحی و اجرای آذین‌بندی‌های نوروزی گفت: باید قبل و بعد از طراحی اثر با فکر عمل کرد و همه ابعاد برای یک خروجی مناسب را در نظر گرفت. برای طراحی آذین‌بندی یک فضا باید نکاتی ازجمله ترافیک، ابعاد فضا، میزان رفت‌وآمد عابران، کاربری املاک اطراف، هویت و بافت محله مدنظر باشد.
این کارشناس هنری در ادامه افزود: در نقاط مختلف شهر انتظارهای متفاوتی از یک اثر هنری وجود دارد. بنابراین، هنرمندان باید سعی کنند اثر هر نقطه از شهر را متناسب با هویت آن محله و معبر طراحی کنند. بعد از نیازسنجی فضاهای شهری و طراحی اثر، در صورت پذیرش طرح هنرمند، باید به‌سراغ متریال رفت. البته شناخت متریال در همان مرحله طراحی هم باید مدنظر باشد؛ به‌عنوان مثال، برخی مواد اولیه ابعاد خاص خود را دارند یا مقاومت کم و زیادی دارند که باید از زمان طراحی تا اجرا به آن توجه شود.
شرط موفقیت یک طرح آذین‌بندی شهری، موضوعی دیگری بود که مهدی معطلی به آن اشاره کرد و گفت: برای کسب موفقیت در این زمینه و اینکه بدانیم چه طرحی خوب است، باید به این موضوع دقت کرد که طرح نهایی و اجراشده باید تحسین‌برانگیز باشد. ما در آذین‌بندی شهری توقع ماندگاری بیش از یک ماه تعیین‌شده را نداریم، اما زیبایی و شادابی آثار مهم است. در کنار زیبایی باید به موضوع‌هایی ازجمله ساده‌بودن نصب‌وجمع‌کردن آن و همچنین ثبات رنگ دقت شود. نکته مهم دیگر هم این است که در طراحی یک اثر به قانون‌های تعریف‌شده توجه شود. به‌عنوان مثال، برای خطوط عابر پیاده همیشه باید رنگ سفید و مشکی آسفالت استفاده شود و طرحهای ارائه‌شده دیگر در این حوزه هیچ‌وقت به مرحله اجرا نمی‌رسند.
کارشناس مسئول امور تجسمی سازمان فرهنگی در ادامه افزود: نکته مهمی که باید در طراحی به آن توجه کرد، روش نصب است. ما باید کار هنری را به‌گونه‌ای انجام دهیم که به سایر زیرساخت‌های شهری و محیط‌زیستی آسیبی نرسد. به‌عنوان مثال برای نصب آذین‌ها نمی‌توانیم پایه پل را سوراخ کنیم یا میخ بکوبیم، زیرا در آینده برای آن سازه مشکل ایجاد می‌شود. علاوه بر روش نصب، از لحظه شکل‌گرفتن ایده، بای جانمایی اثر را نیز برای خودتان تجسم کنید تا کار درست پیش برود و برای اجرا به مشکل نخورید.
پس از توقف در میدان آزادی و بیان مطالب آموزشی از سوی کارشناس هنری، هنرمندان از بولوار وکیل‌آباد بازدید کردند. مهدی معطلی در حین بازدید از این بولوار توضیحاتی ارائه داد: این بولوار از مسیر‌هایی است که زائران و مجاوران حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) در آن زیاد تردد می‌کنند و در این مسیر فضای میدان‌گاهی نداریم؛ بنابراین باید برای آذین‌بندی، روی سایر فضاها متمرکز شویم. به‌عنوان مثال ایستگاه‌های قطارشهری در این مسیر ظرفیت خوبی برای آذین‌بندی هستند. برای بررسی سایر ظرفیت‌ها نیز باید به این موضوع توجه کرد که طرح ارائه‌شده، هم برای پیاده و هم سواره مناسب باشد و توجه آن‌ها را جلب کند.
معطلی در پایان افزود: بر این نکته تأکید می‌کنم که در طراحی آذین‌بندی‌ها، نازیبایی‌ها باید موردتوجه قرار گیرند و با اثر شما پوشیده شوند. به‌عنوان مثال پایه‌های بیلبوردهای بزرگ شهری یکی از این نازیبایی‌هاست.
زیباسازی شهری با مواد اولیه باکیفیت
در ادامه حضور هنرمندان داوطلب بخش آذین‌بندی جشنواره هنرهای شهری مشهد در فضاهای شهری، این افراد از برخی معابر شهری ازجمله بولوار نمایشگاه، بزرگراه امام‌علی(ع) و بولوار توس بازدید کردند و سپس برای برگزاری کلاس معرفی مواد اولیه، در کارگاه تولیدات آثار هنری تجسمی حاضر شدند.
مصطفی معمی‌وند به‌عنوان کارشناس گرافیک توضیحاتی درباره برخی مواد اولیه ارائه داد. معمی‌وند کیفیت و قیمت را دو شاخص مهم در انتخاب مواد اولیه برای آذین‌بندی معرفی کرد و گفت: در اینجا سعی می‌کنیم موادی را معرفی کنیم که هم قیمت مناسب دارند و هم اینکه با کیفیت مطلوبشان می‌توانند کاربردهای متفاوتی داشته باشند. ورقههای استیل با قابلیت برش راحت، انعطاف‌پذیری زیاد، ماندگاری مطلوب و شفافیت مناسب یکی از موادهایی هستند که می‌توانند در آذین‌بندی‌ها کاربرد داشته باشند. از نکات مهم درباره این ورقه‌ها، تولید آن‌ها در قطرهای مختلف است که دست هنرمند را برای طراحی و اجرا باز می‌گذارد. صفحات فلکسی‌گلاس، دیگر ماده پرکاربرد با قیمت مناسب هستند که می‌توان از آن‌ها به‌جای شیشه یا آینه در طرح‌ها و آذین‌بندی‌ها استفاده کرد. این صفحات نسبت به شیشه و آینه وزن بسیار کمتری دارند و بسیار کاربردی هستند.
این تولیدکننده آثار هنری تجسمی در ادامه به ورقههای ۳میلی‌متری به‌عنوان یک ماده پرکاربرد دیگر اشاره کرد و گفت: این ورقه‌ها مانند صفحات استیل و فلکسی‌گلاس بسیار کاربردی و رنگ‌پذیرند؛ ورقههای ۳میلی‌متری قیمت مناسبی دارند و نکته مهم درباره این ورقه‌ها نصب و چسب‌کاری آسان آن‌هاست. در موارد کاربرد آن‌ها این نکته باید لحاظ شود که آب نخورند. این ورقه‌ها نباید در فضاهایی استفاده شوند که باران روی آن‌ها بریزد، چون در زمان کوتاهی حالت خودشان را از دست می‌دهند.
پلی‌استر آخرین ماده‌ای بود که مصطفی معمی‌وند آن را معرفی کرد. این کارشناس گرافیک دراین‌باره گفت: بیشترین کاربرد پلی‌استر در زمینه ساخت المان‌هاست، اما می‌تواند به کار هنرمندان بخش آذین‌بندی هم بیاید. این مایع چسبی از ترکیب چند ماده تولید می‌شود که می‌توان آن را داخل قالب ریخت و طرح دل‌خواه را با آن به وجود آورد. پلی‌استر بیشتر برای مجمسه‌سازی استفاده می‌شود. این ماده سبک است و مقاومت خوبی هم دارد.
وقت و تفکر؛ اصل رسیدن به بهترین ایده
هنرمندان داوطلب جشنواره بین‌المللی هنرهای شهری مشهد پس از حضور در کارگاه تولید آثار هنری تجسمی از خیابان‌های طبرسی‌شمالی، طبرسی‌جنوبی، ۱۷شهریور، شیرودی و شهدای بسیج بازدید و ظرفیت‌ها و نازیبایی‌های این معابر را بررسی کردند.
معرفی نمونه‌کارهای جشنواره‌های مشابه در سال‌های قبل قسمت پایانی این کارگاه بود. در این بخش از برنامه که در فرهنگ‌سرای غدیر برگزار شد، مهدی ندایی، کارشناس فرهنگی و هنری، تعدادی از آثار سال‌های قبل را نمایش داد و توضیحاتی را درباره شکل‌گیری این آثار ارائه کرد.
این کارشناس حوزه هنری تلاش و تفکر برای تولید یک اثر را مهم‌ترین بخش کار دانست و گفت: هنوز که در ابتدای کار هستید و قصد دارید روی طرحهای آذین‌بندی برنامه‌ریزی کنید، این اصل را باید در نظر بگیرید که برای رسیدن به بهترین ایده و طرح، خودتان باید زیاد وقت بگذارید و زیاد فکر کنید.
ندایی در بخش پایانی افزود: استفاده از تجربه افرادی که در این زمینه فعالیت داشته‌اند، می‌تواند به شما کمک کند. بنابراین، به‌سراغ افراد باتجربه و صاحب دانش در زمینه طراحی و اجرای آذین‌بندی بروید و از آن‌ها برای بهبود کیفیت کارتان کمک بگیرید.